Afghanistan

Het was weer een bijzondere week. Charlotte heeft afgelopen donderdag haar Bachelors papiertje gehaald. Dat was natuurlijk een grootse happening en na afloop werd er nog lang nageborreld en gegeten. Zoals een andere ouder zei: eindelijk krijgen we wat rendement uitgekeerd op onze lange termijn investering. Maar we waren het er ook over eens dat het rendement nog moet worden opgevoerd, dus ze moet ook haar Masters nog halen. Ik heb begrepen dat de hoogleraar Klein-Nijenhuis dat wel ziet zitten, dus ik zou zeggen: kat in't bakkie!
En dan nu de titel van deze Blog. We zijn gisteren naar de tentoonstelling over Afghanistan geweest in de Nieuwe Kerk in Amsterdam. Er zijn niet erg veel voorwerpen, maar de mooie gouden kunsstukken maken wel indruk. Het beste aan de tentoonstelling vond ik dat je een prima beeld krijgt van de vroege historie van Afghanistan, met de invloed van de Grieken, de Chinezen en de mensen uit India. Het is jammer dat de Afghanen in het verleden niet echt een historisch besef hadden, anders zou er veel meer van de geschiedenis bewaard zijn gebleven. Noord-Afghanistan lag op de beroemde zijde-route en heeft daardoor een lange historie. Het zuiden van Afghanistan, waar het nederlandse leger nu probeert te helpen, heeft eigenlijk nooit een belangrijk rol gespeeld.
Nadat we de tentoonstelling hebben bekeken zijn we naar het concert gegaan en 's avonds hebben we bij een Indiaas restaurant gegeten. We hebben even getwijfeld over het Thais restaurant er naast, maar met de blog van Annelies in het achterhoofd besloten om dat maar niet te doen. Na haar verblijf in Thailand zal ze ons vast een fantastische Thaise maaltijd kunnen voorzetten.

PS.
Ik heb Poseidon verteld dat we eerst in de "Blaffende Vis" wilden gaan eten. Het duurde even voor hij het begreep, hij dacht dat we een blaffende vis wilden eten. En dat kan volgens hem niet omdat, a) vissen niet kunnen blaffen, en b) ze ophouden met blaffen zou gauw je ze wil gaan eten. Hij was in ieder geval blij dat we er niet waren gaan eten, want hij vindt het niet diervriendelijk om een restaurant zo te noemen. En passant vertelde hij mij ook nog een nieuwtje, maar ik mag het nog niet verder vertellen. Hij gaat een film maken die een zware aanklacht is tegen het animisme of animalisme of zoiets. In ieder geval zegt hij dat hij de hypocrisie in de dierenwereld aan de kaak wil stellen om er voor te zorgen dat de vissen net als vroeger weer meer te zeggen krijgen. Via infiltraties in het verre oosten is hij er in geslaagd overal opstandige cellen op te richten die de wereld revolutie moeten beginnen. Hij wil zijn film dus in nederland op de televisie brengen. Ik ben bang dat de hele wereld dan over Nederland heen zal vallen, dus ik heb gelijk Maxime ingelicht. Hij heeft met JP overlegd en er is al een rampenplan gestuurd naar alle burgemeesters in Nederland en ook naar de ambassades in het buitenland. Met name concentreert men zich op Thailand omdat daar al enkele subversieve elementen zijn gesignaleerd. Ik hou jullie op de hoogte van de ontwikkelingen.

Madurodam

Deze week ben ik weer eens in Madurodam geweest. Dat wil zeggen, ik heb de vergaderzaal gezien en het restaurant. Ze hebben er overigens prima koffie en ze serveren er champagne, heb ik nooit geweten dat ze daar zo goed in zijn. Samen met ongeveer 200 andere mensen was ik uitgenodigd door het minsterie van VWS om te luisteren naar informatie over de nieuwe wetgeving op het gebied van Medische Hulpmiddelen. Voor de kenners: het gaat niet echt om een nieuwe wet, maar om ammendement 2007/47/EC op de Richtlijn 90/385/EC (Actieve Implanteerbare Medische Hulpmiddelen, 93/42/EC (Medische Hulpmiddel) en 98/8/EC (Biociden). Deze richtlijnen zijn dus geen wet, maar Europese richtlijnen die door de lidstaten moeten worden omgezet in wetten. Dat moet voor het einde van 2008 zijn gebeurd en dan hebben we nog tot oktober 2010 om de nieuwe wetgeving ook daadwerkelijk te implementeren. Die tijd is ook wel nodig omdat de Notified Bodies (o.a. de KEMA) moeten kijken hoe ze de wet gaan controleren. En daarvoor moeten mogelijk een aantal standaards (zoals bijv. 60601-1:2007 3e editie) worden aangepast. Bent U er nog?
En daarom was ik dus in Madurodam. Die mabtenaren in Den Haag dachten dat er maar een paar mensen zouden komen en waren volledig verrast door de grote opkomst. Vandaar dat ze waren uitgeweken naar Madurodam. Rond deze tijd komt er namelijk geen normaal mens naar Madurodam, tenzij je wilt weten of de regen in Madurodam ook kleiner is dan in de rest van Nederland. Nou, ik kan je verzekeren: de regendruppels zijn daar net zo groot als in de rest van Den Haag en het stormt er ook net zo hard. Zoals bekend is door de opwarming van de aarde de herfst naar januari verplaatst en het is dit jaar ook nog een lange herfst met veel regen en wind. Ik vind dit het vermelden waard omdat ze anders aan de andere kant van de wereld gaan denken dat Nederland leuk is. Nee dus! Niet komen voorlopig, blijf maar liever in de Aziatische zon liggen.

Vlieg er eens uit

Allerlei technische snufjes hebben veel voordelen, maar je wordt er erg van afhankelijk en dan is het bepaald niet leuk als bijvoorbeeld internet het anderhalve dag niet doet. Maar daar wil ik het nu niet over hebben. Het gaat nu om vliegen in een vliegtuig. Iedereen kent ze wel, dat zijn die grote dingen waarmee je door de lucht kunt om een lange afstand af te leggen. We zijn daar zo aan gewend dat we eigenlijk niet precies meer weten wat een vliegtuig is. Voor veel mensen is het een restaurant waar je nogal krap zit en het eten ook niet al te best is. Maar deze week ben ik met een vliegtuig van Eindhoven naar Hamburg gevlogen en dat was nog zoals vliegen moet zijn. Het herinnerde mij aan mijn eerste vlucht van Eelde naar Schiphol. Maar eerst wil ik voor de jongere lezers even uitleggen wat een vliegtuig is. Een vliegtuig is een apparaat wat door de lucht gaat en het blijft in de lucht dankzij zijn vleugels. Om in de lucht te kunnen gaan (en te blijven!) moeten de vleugels snelheid krijgen en daarom zijn er motoren aan die vleugels vastgemaakt. Nu hebben vogels al heel lang geleden ontdekt dat je met alleen vleugels moeite hebt om stabiel te blijven en daarom heb je ook een staart nodig. Om nu de boel een beetje bij elkaar te houden neem je een ronde koker, zet daar aan de zijkant de vleugels met motoren aan en aan een uiteinde de staart. Dat is alles wat je nodig hebt voor een vliegtuig en het toestel waar ik deze week mee heb gevlogen was verrassend dicht bij dit uitgangspunt gebleven. De ronde koker was ongeveer 2 meter in diameter. Maar om te lopen hadden ze er een vloer ingelegd. Een eenvoudige wiskundige berekening leert dan dat de loophoogte ongeveer 1.60 meter is. En ik kan je verzekeren dat deze berekening klopt. Maar laat ik bij het begin beginnen. Als je tegenwoordig wilt gaan vliegen waarschuwt iedereen je dat je minstens 2 uur van te voren moet inchecken. De OLT (Ostfriesische Lufttransport) pakt dat veel efficienter aan, je kunt niet eerder dan 1 uur voor vertrek inchecken. Bij het inchecken krijg je gelijk ook de instapkaart voor de terugweg, dan heb je die alvast, mocht er onderweg iets gebeuren... Als iedereen er is, wordt er vertrokken en dat kan dus 10 minuten eerder zijn dan in het programma stond. Je loopt dan met zijn allen naar het toestel. Net als bij een bus heb je vrije plaatskeuze. Het enige probleem is daarbij dat eigenlijk niemand achterin wil zitten (vanwege die 1.60 m dus). Wel zit iedereen bij het raam, dus daarover kan geen ruzie ontstaan. De stoelen zijn tamelijk eenvoudig, armleuningen ontbreken. Ook zijn er boven je hoofd geen bagagerekken, dat is maar goed ook want anders zou je horizontaal naar binnen moeten schuiven. Maar bagage ter grootte van een laptop kun je nog wel kwijt onder de stoel of onder je benen. Grotere tassen moeten in het gangpad staan. Daarbij is het een geluk dat er geen zwemvest onder je stoel zit. Waar ze die wel hebben weet ik niet, ik vermoed dat ze die niet aan boord hebben als ze uitsluitend over land vliegen. Ik heb boven mijn hoofd een aansluiting gezien waarop OXYGEN stond, maar ik had het idee dat in de versie waarin ik vloog deze optie niet geinstalleerd was. Naast je op de vensterbank zit een knopje en daarmee kun je een klein lampje boven je hoofd aanzetten. Dat is alle apparatuur die je zelf moet bedienen. Er is geen stewardess aan boord, blijkbaar zijn er te weinig die aan de lengteeis van 1.60 m voldoen. Dat betekent dat de voorste passagiers de zakjes met een boterham en water naar achteren moet doorgeven. Ook is er geen demonstratie van de veiligheidsvoorschriften, ze gaan er van uit dat iedereen die al kent. Daarbij heb ik het vermoeden dat ze weten dat er niks te redden valt als het mis gaat. Voorin zitten 2 mensen, waarvan 1 de piloot is. Wat de rol van de ander is weet ik niet precies, ik geloof dat hij de deur moet opendoen en zo. De piloot wenst je een goede vlucht (de sarcast) en dan begint hij de motoren te starten. Op dat moment begrijp je ook waarom het geen zin heeft om naast elkaar te zitten: het geluid van de twee propellers gaat via de buis naar buiten. Met een enorme herrie ga je de lucht in. Nu is het maar ruim een uur vliegen en als je voldoende hebt gedronken is alles er in die tijd nog niet uitgezweet. De piloot laat de deur open zodat je kunt zien dat het klopt wat je voelt: het toestel slingert echt als hij probeert snelheid te maken op de startbaan. Ook kun je onderweg zien hoe een rode lamp irritant vaak begint te branden. Maar blijkbaar heeft de piloot alles onder controle, want hij reageert er niet op. Bij het landen zie je af en toe de landingsbaan in beeld komen en ik vind het nog steeds een wonder dat de piloot uiteindelijk toch het goede stuk asfalt heeft gevonden. De vering bij het landen is wat stug, maar dat komt bij de beste auto's wel voor. Het is overigens een geluk dat er geen obstakels aan het plafond zijn bevestigd, anders zou iedereen er met een bebloede kop uitstappen. Een zekere nostalgie bekroop me wel bij het uitstappen: dit was weer eens echt vliegen en dat had ik na Tsjechië niet meer meegemaakt!

Regen

Er zijn van die dagen in november dat je doornat, koud en depressief thuiskomt. Dat hoort bij november. Dat hoort niet bij januari. Toen ik vanavond door de regen naar huis fietste, tegen de storm in, en af en toe hoosbuien mij bijna van mijn fiets spoelden, moest ik daar weer aan denken. Ik bedoel, die trieste dagen in november. Doordat we het milieu verpesten zijn die dagen uit november verschoven naar januari en daar word je dus niet vrolijk van. Thuis is er gelukkig wel de warme kachel (verwarmingsput), maar 's avonds nog even een stukje hardlopen moet ik niet aan denken. Als je dan weer een beetje bent bijgekomen met een kop warme thee en een stevig maaltijd denk je er weer tegen te kunnen. Maar ja, de maaltijd was zonder vlees, dus het is maar een half herstel. En als je dan ook nog ziet dat het elders 32 graden is, dan ben je weer terug in de regenbui.
Op dit soort dagen is het enige wat me nog op de been houdt een gedicht van JC Bloem. Denk in plaats van november in het vervolg aan januari:

NOVEMBER

Het regent en het is november
Weer keert het najaar en belaagt
Het hart, dat droef, maar steeds gewender,
Zijn heimelijke pijnen draagt.

En in de kamer, waar gelaten
Het daaglijks leven wordt verricht,
schijnt uit de troosteloze straten
Een ongekleurd namiddaglicht.

De jaren gaan zoals zij gingen,
Er is alengs geen onderscheid
Meer tussen dove erinneringen
En wat geleefd wordt en verbeid.

Verloren zijn de prille wegen
Om te ontkomen aan de tijd;
Altijd november, altijd regen,
Altijd dit lege hart, altijd.

Spreiden is belangrijk

Iedere beleggingsadviseur zal je hetzelfde vertellen: het is belangrijk om je vermogen niet in 1 bedrijf te stoppen maar het zoveel mogelijk te spreiden over diverse bedrijven, regio's, etc. Daardoor haal je misschien niet het toprendement dat je met veel geluk had kunnen pakken bij dat ene succesvolle bedrijf, maar je voorkomt dat je door een ongelukkige keuze van je investering in een paar maand al je geld kwijt bent. Voorbeelden van een gelukkige keuze was bijvoorbeeld investeren in Tomtom, en een ongelukkige keuze was Worldonline. Daarom spreid ik mijn beleggingen: regionaal (een deel in China, een deel in Europa en een deel in de VS), bedrijfstak (banken, onroerend goed, electronica) en bedrijven (Philips, ING, Amazon, SHELL). Aan het begin van het jaar ga je je dan afvragen of dat nou ook iets heeft opgeleverd het afgelopen jaar. En hoe dat het komende jaar nu verder moet. Mijn conclusie over het afgelopen jaar is dat ik blij ben dat ik niet alleen maar in mijn slechts presterende aandeel heb geinvesteerd (-20%) en dat het donders jammer is dat ik niet meer in mijn best presterende aandeel heb geinvesteerd (+80%!!!). Dankzij het spreiden bevind ik mij in de grijze middenmoot van mensen die keurig het gemiddelde rendement van de markt behalen. En dat betekent dat er in 2007 niets is verloren en niets is gewonnen. Ga ik het in 2008 nu anders doen dan in voorgaande jaren? Nee, ook ik ben een angsthaas en de angst om alles te verliezen is groter dan het verlangen naar die grote klapper waardoor ik voor eeuwig van mijn financiele zorgen af ben. Volg ik daarmee het advies van mijn beleggingsadviseur? Jazeker. Dus heeft het zin om een beleggingsadviseur te hebben? Kijk daar zou ik nu graag eens een toelichting bij geven. Het advies om te spreiden is geen echt advies. Je zou kunnen zeggen dat het de aanpak is van iemand die niet kan kiezen. Maar dat is nou ook weer niet direct het geval. In ieder geval niet voor mij, ik zie het als een welbewuste keuze. Er zijn mensen die vreselijk bang zijn dat ze iets verliezen. Die stoppen hun geld in een ouwe sok, of ze zetten het op een spaarrekening waarbij ze gegarandeerd 2% rente krijgen (en als je veel geld hebt misschien 3%). Er zijn ook mensen die risico nemen en zeker weten dat de wereld zit te wachten op een electrische aankleder: door de vergrijzing komen er steeds meer oude mensen die zichzelf niet meer kunnen aankleden. Er is dus een booming markt voor aankleedapparatuur. Zelf zie ik dat niet zo zitten, dus daar zet ik niet mijn geld op in. Wat is dan wel de oplossing? Laten we daarvoor eens een bedrijfseconomische beschouwing houden. De inflatie is gemiddeld 2 à 3%. Met sparen vergroot ik mijn kapitaal dus niet. Ik kan sparen tot Sint Juttemis (dat is de dag waarop Pasen en Pinksteren samen vallen) en dan kan ik nog steeds hetzelfde doen met mijn geld als vandaag, maar ook niets meer. Een fatsoenlijk bedrijf groeit ongeveer 10% per jaar en sommige landen hebben ook een groei van 10% per jaar (bijvoorbeeld China). Hun rendement ligt daarmee ook zo rond de 10% per jaar. Natuurlijk zijn er af en toe bedrijven die het veel beter doen (Tomtom) en veel slechter (Fokker). Maar gemiddeld kun je zeggen dat bedrijven een rendement halen van 8% per jaar als je over een lange periode kijkt (bijv. 10 jaar, er moet 1 volledige economische cyclus inzitten). Als je dus een aandeel in een gemiddeld bedrijf neemt krijg je dus over die periode ook dit gemiddelde rendement. Ergo, door je vermogen te spreiden investeer je als het ware in een gemiddeld bedrijf en realiseer je een groei van 8% wat betekent dat je toch maar mooi ieder jaar 5 tot 6% meer leuke dingen kunt gaan doen van je geld. Heb je wel eens uitgerekend hoeveel dat is: na 12 jaar is je 100 euro van nu 200 euro geworden, inclusief inflatiecorrectie! Dat is dus de reden waarom ik mijn vermogen aan het spreiden ben en niet op een spaarrekening stop, een duidelijk keuze dacht ik zo.
Laten we dit nu eens in een breder perspectief zetten. Stel dat de mensenheid had ingezet op 1 mogelijkheid om verder te evolueren. Ik denk dat we dan een reusachtige staart hadden gehad, omdat in het water een staart van levensbelang is om je snel te kunnen voortbewegen. Gelukkig heeft men de risico's gespreid en ook wat zijvinnen genomen. Daarnaast was het wel handig als je zowel in het water als boven het water je zuurstof kon ophalen. En een eerste aanzet van vleugels zorgt er voor dat je dat altijd nog verder kan ontwikkelen om je door de lucht te verplaatsen. We hebben er nu voor gekozen om dat tijdelijk anders te doen, maar met wat opvulling tussen armen en lichaam moet vliegen mogelijk zijn in de verre toekomst. Ook hebben we besloten dat twee ogen handiger is dan 1 superoog. Met dat superoog kun je je prooi beter vinden, maar je bent wel erg kwetsbaar geworden. Zonder oog kun je niets. Dus het spreiden van je mogelijkheden levert op lange termijn een sterke overlevingsstrategie. Daarbij neem je op de koop toe dat er onderdelen zijn die verder geen waarde hebben, zoals de blinde darm. Daar staan een paar successen tegenover zoals de stem. Op korte termijn leveren die paar echt zinvolle ledematen veel op, maar door ook schijnbaar zinloze onderdelen mee te nemen blijft de kans op overleven op lange termijn optimaal. De beleggingsadviseur zegt dus alleen maar wat hem door de natuur is ingegeven. En dus kun je ook zonder hem als je maar goed observeert hoe natuurlijke processen gaan.
Ik kwam tot deze conclusie toen ik Annelies gisteren naar Schiphol bracht. Als je besluit om een jaar naar het buiten land te gaan doe je veel ervaringen op. Maar ga je naar 1 land dan heb je de kans dat het geweldig is, of dat je in een vreselijke situatie terechtkomt. Eigenlijk zou je dus moeten gaan rondtrekken, maar dat is wel erg kostbaar. Twee landen bezoeken vergroot dus je kans op een leuke ervaring aanzienlijk. Ik ga er van uit dat de gemiddelde ervaring positief is, anders zou een organisatie als AFS niet meer bestaan. Verder hoorde ik dat AFS-Thailand ongeveer 2000 kinderen per jaar naar het buitenland stuurt. Er zijn daar in principe evenveel gastgezinnen. Dus als je naar Thailand gaat doe je aan risico spreiding, omdat er eenvoudiger een ander gezin is te vinden waar je het wel leuk hebt. Vergelijk dit met Engeland waar maar een paar gastgezinnen zijn en je het risico dus niet echt hebt gespreid.
Mijn conclusie is dus duidelijk: de keuze van Annelies om naar Thailand te gaan is de beste manier om een goed rendement op het geinvesteerde kapitaal te behalen. Ik verwacht dan ook een verdubbeling van haar mogelijkheden over 12 jaar.