Bankzitter

Als je een tijdje zonder  werk zit ben je een bankzitter. Een bankzitter is dus ongeveer hetzelfde als iemand die achter de geraniums zit: hij heeft alle hoop op een volwaardig leven opgegeven. Meestal gaat het om mensen die door oorzaken die ze zelf niet in de hand hebben (bedrijf failliet, ouder dan 65) buiten het arbeidsproces zijn gezet. En niet werken associëren wij met luiheid, tenzij je jong of oud bent want dan is het normaal. Dit arbeidsethos noemen wij calvinistisch, maar het is in zijn huidige vorm pas ontstaan na de industriële revolutie. Calvijn had al ver voor de 19^e eeuw zijn schaapjes bekeerd, maar blijkbaar drong de essentie van zijn gedachtengoed wat laat door in de lage landen. Mogelijk hebben die luie papen daar de hand in gehad. Hoe dan ook, wij zien mensen zonder werk nu als een soort moderne landloper. Vooral geen geld geven want daar worden ze nog luier van.

Om die negatieve connotatie te verwijderen verzinnen we andere termen, zoals “in between jobs”. In mijn bedrijf (een detacheerder) worden we VIPpers genoemd. Betekent gewoon “vrij inzetbaar personeel”, briljant gevonden nietwaar? Maar de geur blijft hetzelfde: looser! Zou dit nu veranderen als we steeds meer flexwerkers krijgen die af en toe even moeten uitrusten voordat ze aan de volgende sprint gaan beginnen (scrum is het nieuwste modewoord)? Of zit de calvinistische moraal zo diep geworteld in onze samenleving dat wij er op neer blijven kijken? Maar als meer dan de helft van de werkzame bevolking dit heeft meegemaakt dan kan het toch niet zo abnormaal en verfoeilijk zijn?

De laatste tijd is de discussie over flexwerk weer opgelaaid omdat recente studies  aantonen dat flexwerkers helemaal niet zo veel gelukkiger zijn dan mensen met een vast contract. Daar wil ik mij nu ook in gaan mengen met een nieuw voorstel. Stel nu eens dat je iedereen op een vast contract zet met van beide zijden een opzegtermijn van 1 maand. Dat moet werkgevers toch aanspreken: de ultieme flexibele arbeidsprocedure. Oké, ontslag op staande voet zou nog beter zijn, maar je moet iets weggeven. Wat zou daar voor de werknemer tegenover moeten staan? Dat zou een werkgarantie moeten zijn, alle werkgevers samen zorgen ervoor dat je weer een nieuwe baan krijgt. Dus je krijgt werk, maar je kunt maar ten dele zelf bepalen waar en wat. En mocht dat onverhoopt niet lukken dan krijg je een uitkering ter hoogte van je laatste salaris. Maar… je mag geen werk weigeren zonder consequenties. Dus niemand zit zonder werk, tenzij de markt tegenzit, maar daar kan je niets aan doen (ook al doen politici jou geloven dat zij dat wel kunnen). Als je nu deze gedachte combineert met een basisinkomen dan zou dat heel veel overhead kunnen schelen. Je hebt namelijk geen CWI of UWV meer nodig. Het verdelen van het werk onder de mensen laat je over aan detacheerders, die hebben daar heel veel ervaring mee (neem mijn detacheerder bijvoorbeeld, dan heb je gelijk een hele goede). Het basisinkomen kan via de belasting worden geregeld, omdat daar alle weerstand met een gouden handdruk is vertrokken verwacht ik daarmee geen problemen. Die jonge computer nerds die straks bij de belastingdienst werken hebben dat basisinkomen in een oogwenk geprogrammeerd.

Geen zorgen, werk blijft lonen. Niets houdt je tegen om zelf van baan te veranderen. En ook de salarisonderhandelingen zullen niet veranderen. Mocht er niet voldoende werk zijn in Nederland dan is het een probleem, maar dat is het nu ook. Maar in mijn voorstel hoef je niet je huis op te eten voordat je een basisinkomen krijgt. Wel moeten we nog even nadenken over de bewuste ZZP’ers, de mensen die bedrijfsmatig voor zichzelf willen werken. Hebben zij ook recht op dit systeem? Willen ze überhaupt wel aansluiten bij dit systeem? Kun je er voor kiezen om niet mee te doen? Natuurlijk hoeven ze niet aan te sluiten bij het werkgarantie systeem.

Kortom, wat mij betreft voldoende mogelijkheden om een grondige herziening van ons arbeidsethos te bereiken. Geef iedereen zijn eigen bank dan is het niet gek meer dat hij er af en toe ook op gaat zitten. We zijn immers allemaal aan het werk. En laten we eerlijk zijn, van een basisinkomen kun je echt niet twee keer per jaar op vakantie.