Paraphysische interactie

Onlangs kreeg ik een artikel in wording te lezen over parasociale interactie. Ik mag nog niet zeggen van wie en waar het precies over gaat, want dan is het nieuwe er al voor de publicatie vanaf. Parasociale interactie is dus zoiets als dat je tegen elkaar praat, maar niet echt. Dus zoals bijvoorbeeld een presentator in de studio die net doet alsof hij tegen jou praat. En jij praat terug alsof hij je kan verstaan. Beide personen weten dus min of meer van elkaar hoe ze reageren terwijl dat op heel verschillende momenten gebeurd.

Nu weet ik dat de sociale wetenschappen nog niet zo lang geleden niet de moeite waard werden gevonden. Totdat men in de gaten kreeg dat je best zinnige dingen kon zeggen over menselijke interacties. Maar veel van die studies staan nog in hun kinderschoenen. En als echte kinderen pronken ze daar ook mee. Helaas blijven het kinderschoenen. Toen ik dus hoorde van de parasociale interactie ben ik eens gaan kijken wat de natuurkunde, een oude en degelijke wetenschap, daar zo'n 70 jaar terug over heeft gezegd. Interacties zijn in de natuurkunde uitgebreid bestudeerd en ook actie op afstand. De velden theorie beschrijft dit uitgebreid. Twee voorwerpen hoeven elkaar niet aan te raken om toch een interactie te hebben. Als je bijvoorbeeld een stuk papier tussen twee magneten zet dan voelen ze elkaar nog wel, ook al zien ze elkaar niet.

Maar met die parasociale interactie is iets geks aan de hand. Je weet al hoe de ander reageert voordat hij het heeft gedaan. Of althans, je weet niet of hij al heeft gereageerd, maar je weet wel hoe hij reageert. Als de opnamen bijv. zijn gemaakt weet de presentator al hoe de mensen zullen gaan reageren ook al is het programma nog niet uitgezonden. Dit is in principe strijdig met een natuurwet, namelijk dat de informatie nooit sneller kan gaan dan de lichtsnelheid. Volgens de natuurkunde kan dus de presentator niet weten hoe jij gaat reageren als hij iets zegt. Daar zal toch een (kort) tijdverschil tussen moeten zitten. Het probleem van de parasociale interactie lijkt daarmee op de Einstein, Podolski & Rosen (EPR) paradox[1]. Voor degene die dit beroemde artikel niet kennen even heel kort de inhoud. Informatie kan niet sneller gaan dan de lichtsnelheid. Stel nu dat ik een interactie heb waarbij een rode en een blauwe bal vrijkomen. Die ballen komen alleen vrij bij dat ene proces. Dus als ik een rode bal vind dan weet ik dat er ergens een blauwe bal is. Ik neem dus een rode bal waar, maar met die waarneming krijg ik op hetzelfde moment ook informatie over de blauwe bal. Maar die blauwe bal bevindt zich ergens anders, dus ik kan hem nog helemaal niet waarnemen. Immers, het licht en dus de informatie is nog onderweg. Einstein heeft dit voorbeeld gebruikt om aan te tonen dat de quantummechanica niet volledig kan zijn. Lange tijd heeft deze paradox bestaan totdat Bell [2] er op een zeker moment een oplossing voor heeft gevonden waardoor de grondgedachte van de quantummechanica overeind bleef.

Als ik de ervaring uit de natuurkunde ga extrapoleren naar de sociale wetenschappen, dan betekent dit dat over ongeveer 30 jaar het probleem van de parasociale interactie is opgelost. Dat maakt de beginnende wetenschapper die nu aan het probleem werkt dus nog wel mee. Een interessant vooruitzicht, en een extra stimulans om de communicatiewetenschappen met veel belangstelling te blijven volgen.


[1] Einstein, A.; Podolsky, B.; and Rosen, N. "Can Quantum-Mechanical Description of Physical Reality Be Considered Complete?" Phys. Rev. 47, 777-780, 1935.

[2] J.S. Bell, On the Einstein-Poldolsky-Rosen paradox, Physics 1, 195-200 (1964)